Szkaplerz Święty Matki Bożej

Duchowość karmelitańska

Duchowości karmelitańskiej, tak jak i żadnej innej duchowości, nie można ująć w zwięzłą definicję, ponieważ jest rzeczywistością przekraczającą miejsca i czasy. Jej kształtowanie rozpoczęło pojawienie się w XI w. pustelników na Górze Karmel, odwołujących się do duchowej spuścizny proroka Eliasza oraz przykładu życia pozostawionego przez Dziewicę Maryję i trwa nadal. Jak mówią Konstytucje karmelitańskie: "Wszystko, czego pragnie i do czego dąży Karmel, zostało zrealizowane w życiu proroka Eliasza i Błogosławionej Dziewicy Maryi. Każda z tych postaci, żyjąc w sobie właściwym miejscu i czasie, posiadała tego samego ducha, tę samą formację i tego samego nauczyciela -Ducha Świętego" (art. 25).

Starotestamentalny prorok Eliasz, który żył w obecności Boga żywego (1Krl 17,1; 15,18; 19,21), jest osobowością kontemplacyjną, ogarniętą żarliwym pragnieniem chwały Bożej. Jest mistykiem, który po przebyciu trudnej i męczącej drogi w wymiarze fizycznym i duchowym, uczy się odczytywania nowych znaków obecności Bożej (1Krl 19.1-18). Jest prorokiem, który walczy 
z fałszywymi bóstwami (1Krl 18,20-46) i solidaryzuje się z ubogimi; broni tych, którzy cierpią przemoc i niesprawiedliwość (1Krl 17,7-24). Od Eliasza karmelici uczą się, jak być ludźmi modlitwy kontemplacyjnej, ludźmi niepodzielnego serca, oddanego całkowicie na służbę Bogu. Jak Eliasz wierzą Bogu, pozwalają się prowadzić Duchowi Świętemu i Słowu Bożemu, rozważając je w sercu, aby ukazać Bożą obecność w świecie. W Eliaszu widzą ognisko swego profetyzmu i braterstwa przeżywanego we wspólnocie, ucząc się jednocześnie postawy łagodności dla ubogich i pokornych.

Maryja jest Dziewicą o przemienionym sercu. Jest Dziewicą słuchającą i kontemplującą, zachowującą i rozważającą w swoim sercu wszystkie wydarzenia i słowa Pana. W Niej karmelici odnajdują doskonały wzór tego, czym pragną się stać. Dlatego Maryja od samego początku jest uważana za Matkę i Opiekunkę Zakonu, o czym wymownie mówi jego tytuł: Zakon Braci Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Wpatrując się w Maryję i tworząc z Nią jako bracia wspólnotę, karmelici uczą się żyć w obecności Bożej. Ofiarowany przez Nią karmelitom szkaplerz święty jest znakiem Jej macierzyńskiej miłości do Zakonu. W oparciu o swoją tradycję, już od XVI w. karmelici ukazują w znaku szkaplerza świętego bliskość i miłość Maryi również do ludu Bożego.
"Żyć w posłuszeństwie Jezusowi Chrystusowi i Jemu wiernie służyć z czystym sercem i prawym sumieniem" (wstęp do Reguły karmelitańskiej). To wyrażenie jest źródłem wszystkich elementów charyzmatu karmelitańskiego i fundamentem, na którym zbudowana jest Reguła zakonu. Karmelici naśladują Jezusa Chrystusa realizując w życiu trzy podstawowe elementy swego charyzmatu: kontemplację, braterstwo i służbę wśród ludzi.

Kontemplacyjny wymiar życia jest obecny już u samych początków wspólnoty karmelitańskiej. Powyższa forma życia wynika w sposób oczywisty z Reguły. Ukazuje ona wspólnotę braci całkowicie oddaną słuchaniu Słowa, celebracji Eucharystii i Liturgii Godzin; wspólnotę osób, które pozwalają się ogarnąć wartościom Ducha: czystości, świętemu rozważaniu, sprawiedliwości, miłości, wierze, oczekiwaniu zbawienia, pracy wykonywanej w pokoju i milczeniu.

Drugi element to braterstwo. Odnajdywanie Bożej obecności w sobie umożliwia odnajdywanie jej również w braciach ze wspólnoty. Reguła nazywa karmelitów braćmi. Być braćmi oznacza dla karmelitów wzrastanie we wspólnocie i jedności, w przezwyciężaniu podziałów i przywilejów, we współuczestnictwie, współodpowiedzialności i wspólnocie dóbr. Oznacza także troskę o dobro duchowe w pielęgnowaniu dialogu i pojednania. Powyższe elementy braterstwa czerpią swoją siłę ze Słowa Bożego, Eucharystii i modlitwy. Jako braterska wspólnota, karmelici poszukują oblicza Bożego również w służbie ludziom. Wspólnota Karmelu jest żywą cząstką Kościoła i historii, dlatego uczy się słuchania i akceptowania środowiska, w którym żyją, aby wspomagać w różnych formach ludzi ubogich, cierpiących oraz tych, którzy ufając Bogu, angażują się w poszukiwanie Jego Królestwa. Wszystkie osoby, czy też ustanowione grupy, które w swoim życiu i w swoich założeniach odwołują się do Reguły karmelitańskiej, jej tradycji i wartości ukazywanych życiu świętych Karmelu, tworzą dzisiaj w Kościele jedną Rodzinę Karmelitańską. Należą więc tutaj: zakon karmelitów, reforma terezjańska, mniszki jednej i drugiej gałęzi, kongregacje zakonne agregowane, trzecie zakony, instytuty przyłączone do zakonu za pośrednictwem szkaplerza świętego, jak również wszyscy ci, którzy z jakiegokolwiek tytułu czy przywileju cieszą się przynależnością do zakonu.